Lees alle columns van Jan Stoop op www.borneinbeeld.nl.
ZOEN
Kort geleden las ik in ‘het Aanzien van een millennium’ (Het Spectrum 1999), een kroniek van historische gebeurtenissen van de Lage Landen (1000 – 2000) ‘De zoen van Delft’.
In 1417 stierf de graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen Willem VI. Zijn opvolging leidde tot een conflict tussen zijn dochter Jacoba en zijn broer Jan van Beieren, een tien jaar durende burgeroorlog. Bourgondische familieleden probeerden hun eigen positie in de Nederlanden te versterken. In 1428 werd de strijd met de ‘zoen van Delft’ beëindigd. Hertog Filips de Goede van Bourgondië kreeg als regent de feitelijke macht, enkele jaren later zelfs als landsheer.
Veldslagen en moorden waren één al ellende. Drie feiten kregen het predicaat heuglijk: Willem Beukelsz. vond het haringkaken uit, Laurens Jansz. Coster kreeg als eerste het boekdrukken onder de knie en daartussenin stond de raadselachtige ‘zoen van Delft’. ‘Zoen’ dat niet in verband werd gebracht met ‘verzoening’.
Jacoba zocht een man die het nodige gewicht in de schaal kon leggen en haar belangen kon verdedigen. Het werd een ongelukkige keuze. Haar tweede man, Jan IV van Brabant, liet geen kans onbenut om zijn vrouw het bloed onder de nagels vandaan te halen. Hij bekommerde zich niet om Jacoba’s graafschappen. Het bestuur van Holland en Zeeland deed hij over aan haar oom Jan van Beieren. Woedend en diep gekwetst koos ze voor de Engelse hertog van Gloucester als derde echtgenoot.
Ze stond met lege handen. Arsenicum moest haar oom vermoorden. Dat mislukte. Ze zag zich genoodzaakt een verdrag te sluiten met haar tegenspeler Filips de Goede. Dit verdrag is de geschiedenis in gegaan als de ‘zoen van Delft’. Filips de Goede zag kans zichzelf tot graaf te huldigen. En meer dan invloed had hij uit het vuur gesleept: het volledige bezit van de graafschappen Holland, Zeeland en Henegouwen.
Jarenlang – in de vorige eeuw – woonde ik tegenover de ruïne van slot Teilingen tussen Voorhout en Sassenheim waar Jacoba van Beieren teleurgesteld de laatste jaren van haar leven doorbracht. Ze stierf daar in 1436, volkomen uitgeblust en gedesillusioneerd, aan tuberculose.
En ik? Ik schrijf anno bijna eind 2024 deze column. Met een zoen van mijn vrouw en…. haar oproep dat ik mijn pillen moet innemen. Buiten tussen kaler wordende bomen zie ik vogels losbandig figureren.
Jan Stoop, 22-10-2024
Kijk hier voor meer Verhalen uit Borne
Meer over cultuur uit Borne
Volg het nieuws uit Borne