Cursiefje: Met een zaklamp

Lees alle columns van Jan Stoop op www.borneinbeeld.nl.

Vraag: Was Borne er in de oertijd? Wis en waarachtig. Borne is er altijd geweest. Natuurlijk. In natuurlijke zin. Als een nietig stukje aarde. Volgens het boek Genesis ongeordend en leeg. Tot bevolking de aarde ging onderwerpen.

Hoe oud Twente, inclusief Borne is, kan niemand precies zeggen, maar het moet zeker al 500 miljoen jaren geleden zijn dat tal van zwerfstenen in de bodem van deze streek hun ligplaats vonden. Zo begint De geschiedenis van Twente van G.J.I. Kokhuis (2000 Twents-Gelderse uitgeverij Witkam-De Bruyn, TGU Oldenzaal).

Geleerden hebben die oertijd ingedeeld in tijdvakken die miljoenen jaren omvatten. In het tijdvak het Pleistoceen met een afwisseling van ijstijden en warmere tussentijden kreeg Twente zijn huidige vorm, zijn profiel. En er zijn “duidelijke bewijzen dat Twente reeds meer dan 10.000 jaren geleden een geringe menselijke bewoning heeft gekend”, schrijft Kokhuis. Het werd iets warmer. Er kwamen jagers. Voedselzoekers. Er kwam vuur uit steen. De mensen raakten en werden als jager, visser en voedselverzamelaar (geheel) afhankelijk van de hen omringende natuur.

Een grotere verandering dient zich aan: landbouw. Voor het bouwrijp maken van de bodem werden steeds grotere gedeelten van het oerbos ontgonnen. Door branden en kappen. Her en der zijn er vondsten aangetroffen die getuigen van blijvende vestiging en bewoning.

Het jaar 0 naderde. Romeinse invloed werd merkbaar. “Er zijn echter geen aanwijzingen, dat Twente – afgeleid van Tubanten of Tuvanten, een Germaanse stam die in dit gebied heeft gewoond – daadwerkelijk door de Romeinen bezet is”, meldt Kokhuis. Wel dat het bezocht is door kooplieden.

Een sprong in de tijd. In deel 4, de zesde druk van Elseviers Winkler Prins lees ik dat Borne een gemeente in Overijssel is, 4044 ha groot is en in 1946 11.299 inwoners telt. De bodem bestaat grotendeels uit zand en langs de Regge, de Almelose Aa en de Loo uit beekklei. Ongeveer 3/4 is cultuurgrond, waarvan 2/3 grasland. Hoofdmiddel van bestaan is textielindustrie; verder is er een ijzergieterij en een bierbrouwerij. Het dorp Borne ligt aan de spoorweg Almelo – Hengelo. En in Zenderen is een Carmelietessen- en een Carmelietenklooster.

In 2006 bestond Borne 800 jaar. Dat is uitbundig gevierd. Ik was er bij! (Zo, dat leg ik bij dezen dan ook maar vast. Als geschiedenis voortgang en verandering is, dan hoor ik daar bij. Al is het maar met een zaklamp waarmee ik over een klein stukje aarde zwaai.)

Jan Stoop, 18-5-2021

Kijk hier voor meer Verhalen uit Borne