Lees alle columns van Jan Stoop op www.borneinbeeld.nl.
Word ik in dit tijdsgewricht een cynicus? Op z’n Grieks een kunikos? Een aanhanger van de leer van de Griekse wijsgeer Antithenes? Die pretentieloosheid en vrijwillige armoede predikte?
Word ik een cynicus die schaamteloos ongevoelig ongeloof in het goede aan de dag legt? Oprechtheid of goede bedoelingen afkeurend en dit sarcastisch laat blijken?
Laatst maakte ik kennis met de Griekse filosoof Hipparchia. Via een recensie over de nieuwe grafische roman van Barbara Stok, De filosoof, de hond en de bruiloft. Die letterlijk beeldige roman gaat over haar, een rijkeluisdochter die leefde in de 4de eeuw voor Christus in Griekenland en als denker de geschiedenis inging als aanhanger van ‘de cynische school’.
Samen met haar broer is ze naar Athene gekomen. Om te worden uitgehuwelijkt aan Kallios uit een familie die fortuin maakte met zilvermijnen. Die bruiloft komt er niet. Ze leert een zwerver kennen, een zekere Crates, een cynicus die onder een olijfboom als het ware college geeft en aardse bezitting afwijst. Hipparchia vermomt zich en neemt deel aan de debatten met Crates. Met als gevolg dat ze er van doordrongen raakt hoe leeg het luxeleven is dat men voor haar heeft uitgestippeld. Wordt het Kallios of Crates? Als in een spagaat staat Hipparchia in de deuropening van een weefkamer en zit ze in een leeskamer, verdiept in een boekrol, helemaal in haar element. Filosofie zal het worden.
Hoe zit het dan met de hond? Het woord ‘cynisch’ betekent ‘honds’. De Griekse burgers vinden dat cynici met hun demonstratieve vertoon van armoede leefden als honden.
Als Hipparchia definitief besluit niet voor de rijke Kallios te kiezen maar voor de arme Crates, zet ze het op een hollen. Gelukkig krijgt ze haar Crates. Ze heeft haar lot in eigen handen genomen.
Wikipedia zet Hipparchia neer als de eerste vrouwelijke vertegenwoordiger van het cynisme. Ze werd geboren in 350 voor Chr. en stierf in 280 voor Chr. De cynici wilden leven volgens de natuur, maatschappelijke normen verwerpend.
Mijn altijd klaarstaande Winkeler Prins benadrukt dat het woord is afgeleid van het Griekse kuoon, hond, als een soort ‘geuzennaam’. Door hun veronachtzamen van de zeden verwekten de Cynici veel ergernis . . .
Voor BornedoetPoëzie draag ik ’s avonds een gedicht voor. Cynisch? Nee! Wèl gelovend in oprechtheid en goede bedoeling van mensen en dat zonder spot en sarcasme laten blijken.
Het gedicht eindigt zo:
Ik zie geen wind, ik zie regen,
of is het huilen, lawaai dat denkt.
Jan Stoop, 20-2-2022
Kijk hier voor meer Verhalen uit Borne
Meer over cultuur uit Borne
Volg het nieuws uit Borne