Column 31 – “Roeien met de riemen die je hebt!”

De Bornse Marianne Webster heeft in maart 2018 haar enig kind, haar 18-jarige zoon Mike, verloren aan de meningokokbacterie. Naar aanleiding van deze heftige gebeurtenis heeft ze haar leven radicaal omgegooid, onder andere door een tijd vrijwilliger te zijn in een hospice. In haar columns vertelt ze wat haar heeft geraakt of welke nieuwe inzichten ze heeft gekregen, na de dood van haar kind.

Alle ouders die ooit een kind hebben verloren, hebben het gevoel dat ze twee levens hebben geleid. Het leven “voor” en het leven “na” de dood van hun kind, met de sterfdag als breekpunt. Gedurende ons leven krijgen we wel vaker te maken met “voor en na” scenario’s, maar die houden meestal geen breekpunt in. Integendeel, ze helpen ons vaak, bijvoorbeeld bij het plannen van onze toekomst of bij het definiëren van ons geluk. Denk maar eens terug: voordat je de schooltijd verliet, had je een vrij zorgeloos bestaan. Na je schooltijd begonnen de zorgen, maar was er wel de hoop op een bevredigende carrière en een dikkere portemonnee. Voordat we gingen trouwen, leerden we eerst onszelf kennen en na het trouwen hoopten we op een “lang en gelukkig” samen met een ander. Voor we kinderen kregen, konden we gaan en staan waar we wilden. Daarna begonnen we langzaamaan te dromen van een toekomst vol gezinsgeluk. Als je het geluk had dat die kinderwens vervuld werd, verminderde de vrijheid wellicht, maar werd je leven verrijkt met de mooiste liefde die er bestaat, de liefde voor je kind. 

Op deze manier krijgt iedereen te maken met een bepaalde vorm van verlies tussen het “voor” en het “na”. Je verliest iets waardevols, maar er komen ook weer nieuwe mooie dingen voor terug. Zaken die verbonden zijn met hoop en belofte. De hoop en belofte op een nog mooiere dag van morgen! En dat is nu juist wat er zo verschilt met het “voor en na” scenario dat optreedt na het overlijden van je kind. Want bij dat verlies is niets meer zoals je het had gehoopt, verwacht of gepland. Je verliest het meest waardevolle in je leven en je krijgt er niets moois voor terug. Integendeel, je verliest nog veel meer, want je moet opeens ook jezelf, je verwachtingen, je toekomst en zelfs je relatie herdefiniëren. In één klap! 

Als ik kijk naar de relatie met mijn man, dan zie ik ons van vriend/vriendin naar man/vrouw en vervolgens naar pap/mam evolueren. Een prachtige ontwikkeling waarbij ons geluk alleen maar groeide. In ons leven vóór Mike’s dood zijn we meerdere wegversperringen tegengekomen, met als grootste blokkade de leukemie van mijn man, waar we al 16 jaar tegen strijden. Maar samen werkten we keihard aan die wegversperringen. Voor elk obstakel bedachten we samen een oplossing om ze zo allemaal te overwinnen. Maar voor het verlies van Mike is geen oplossing te bedenken. Je wordt zo vaak om de oren geslagen met wat er ontbreekt, dat het echt een zwaar proces is om daar mee te leren leven, als individu en als “ouders van”. Iedereen beleeft en verwerkt zo’n zwaar verlies op zijn eigen manier, waardoor elk rouwproces zo uniek is als een vingerafdruk. Fifty shades of grief! Wij hebben allebei hetzelfde kind verloren, maar toch ervaren mijn man en ik het verlies en het verdriet anders, omdat we met de dood van Mike elk iets anders hebben verloren. Een andere relatie, een ander deel van onszelf. 

Mijn mans leukemie was zeker geen zegen, maar die moeilijke tijden hebben ons wel voorbereid op het feit dat je elkaars verschillende “golflengtes” moet erkennen en aanvaarden. Zo hebben wij leren accepteren dat mijn man zijn verdriet in stilte verwerkt en ik meer een prater/schrijver ben. Ik vond dat best moeilijk, dat mijn man zo weinig praatte over zijn zorgen en zijn verdriet, maar ik heb leren inzien dat praten niet de enige manier is om gevoelens te uiten. Een “mooie” manier waarop mijn man zijn angst voor de toekomst uitte was bijvoorbeeld het kopen van een videocamera waarmee hij filmpjes opnam van zichzelf en Mike, in de verwachting dat Mike die dan kon afkijken als mijn man de kankerstrijd niet zou winnen. Het is een hard gelag, dat wij nu diezelfde filmpjes kijken om nog een glimp van ons kind op te vangen, maar dat even terzijde. Ik had het erover dat we een wederzijds begrip hebben gekregen voor onze verschillende manieren van verwerken. Dat heeft de kanker ons gebracht!

Omdat wij dus door schade en schande geleerd hadden om elkaars verschillende coping-stijlen te respecteren, hebben wij geen relatieproblemen gekregen na Mike’s dood. Maar verschillen in rouw kunnen wel degelijk relatieproblemen veroorzaken. Juist op een moment dat ouders elkaars ondersteuning het hardst nodig hebben. De ene ouder kan geloven dat de andere niet goed rouwt of dat een gebrek aan open verdriet betekent dat hij of zij minder van het kind hield. Maar dat is natuurlijk (vaak) niet de waarheid. Het is essentieel dat je je dit realiseert en elkaar geen verwijten gaat maken. Niks is fout, alles is goed, want je moet echt roeien met de riemen die je hebt, om het verdriet ook maar enigszins in je leven te kunnen verweven.

Dat is trouwens een mooie metafoor die goed voor het beschrijven van een rouwproces gebruikt kan worden: roeien. Bij het roeien moet je beide roeispanen gebruiken om vooruit te komen. Als je steeds maar één peddel gebruikt, draai je alleen maar rondjes en kom je nergens. Zo zie ik het rouwproces ook. Door alleen maar met het verdriet bezig te zijn, kom je nergens en blijf je ronddraaien in je cirkel van verdriet. Dat geldt andersom ook voor het vluchten in werk of afleiding. Als dat het enige is dat je doet en je geeft geen ruimte aan de pijn, kom je ook niet verder. Een balans zoeken tussen die twee is wat mij een beetje vooruit heeft geholpen. Op die manier ga je namelijk verder met je leven, terwijl het verdriet toch de ruimte krijgt. Zo laat je zien: “Ik heb verdriet, maar ik ben niet mijn verdriet!”. Dat besef is wat mij betreft dé voorwaarde om het verdriet te kunnen verweven in je leven. Een leven waarin je kind altijd een rol zal blijven spelen, omdat de liefde van “voor” ook in het “na” is blijven bestaan!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *