De Bornse Marianne Webster heeft in maart 2018 haar enig kind, haar 18-jarige zoon Mike, verloren aan de meningokokbacterie. Naar aanleiding van deze heftige gebeurtenis heeft ze haar leven radicaal omgegooid, onder andere door een tijd vrijwilliger te zijn in een hospice. In haar columns vertelt ze wat haar heeft geraakt of welke nieuwe inzichten ze heeft gekregen, na de dood van haar kind.
Zo, Sinterklaas is weer het land uit! Maar even bijkomen van al die ellendige zwartepietendiscussies zit er niet in, want nu dringt het volgende thema zich alweer aan ons op: het leed dat feestdagen heet! Er is geen ontsnappen aan, want je komt het echt overal tegen! Op televisie, in reclamefolders, of in winkelcentra, waar dan ook. Ook kun je vanaf half november geen radio meer aanzetten of je hoort kerstmuziek, met nummers als ”It’s the most wonderful time of the year”. Ik weet niet wie dat heeft verzonnen, maar voor veel mensen zijn deze donkere decemberdagen echt geen ”wonderful time”!
In de laatste maand van het jaar bombarderen de media ons dag in dag uit met vrolijk lachende mensen en perfecte gezinnen, die het enorm gezellig hebben samen. Maar ze staan niet stil bij het feit dat deze commerciële overprikkeling bij andere mensen een extra benadrukking van hun gemis of eenzaamheid veroorzaakt. Door steeds opnieuw geconfronteerd te worden met het ideaalplaatje worden zij zich er nog meer van bewust dat ze geen familie meer hebben. Of zoals bij ons, dat de familie niet meer compleet is, omdat ze een dierbare verloren hebben. Het contrast tussen de voorgeschotelde magie van de feestdagen en de keiharde realiteit van het verdriet om de dood van Mike had niet groter kunnen zijn.
Bovendien creëren de media op deze manier een geïdealiseerd beeld van de feestdagen. Ook al ben je niet eenzaam of heb je niet recentelijk een dierbare verloren, dan nog wordt de lat hiermee wel erg hoog gelegd! Want je krijgt hierdoor bijna het gevoel dat jouw feestdagen pas dán geslaagd zijn als ze er precies zo uitzien als in dat perfecte plaatje. Hierdoor ontstaat een grote drang om maar vooral gezellig te doen! Want dat is tenslotte de utopie van de perfecte kerstviering: dat je samen in harmonie kerst viert. Maar in werkelijkheid zijn er elk jaar weer een hoop mensen die met de grootst mogelijke tegenzin bij hun schoonmoeder gaan eten!
Mijn schoonmoeder woont in Amerika, dus dat probleem heb ik niet, maar als ik naar mezelf kijk, dan merk ik wel dat mijn emoties deze hele ”feestmaand” op scherp staan. Ik ben sneller geëmotioneerd en ik kan veel minder hebben. Eerlijk gezegd kan ik de woorden ”Vrolijke kerstdagen” of ”Prettige feestdagen” niet meer horen! Er is niets vrolijks of prettigs aan zonder Mike en ik word er doodmoe van om het omwille van anderen maar een beetje te faken. Het alternatief voor faken is me terugtrekken, maar hele dagen thuis zitten is ook niet bevorderlijk voor mijn humeur. Kerstmis is voor mij echt KerstMis geworden en dat missen doet gewoon vreselijk veel pijn!
Hoe vaak kregen we in het eerste jaar wel niet te horen: ”Als alle eerste keren maar eenmaal langsgekomen zijn, dan wordt het vast wel beter”. Maar dit is onze tweede kerst zonder Mike en het wordt helemaal niet beter! Want Mike is nog steeds weg en het gemis wordt alleen maar groter naarmate de tijd verstrijkt. Verdriet kent geen kalender! De gevoeligheid rondom de feestdagen zit hem bij mij vooral in de momenten die oproepen tot herinnering aan de mooie tijden toen Mike er nog was. Aan de tijd van samen met hem de kerstboom optuigen en elk jaar weer op elkaar mopperen dat we de lampjes vorig jaar niet netjes in de doos hadden teruggelegd. Of aan zijn trotse blik terwijl hij zei: ”Mam, niet in mijn kast kijken hoor, want daar liggen jullie kerstcadeautjes. Ik heb iets voor je laten maken waar je vast heel blij mee bent!”. Nu zijn er geen bijzondere Mike-cadeautjes meer, nu is er enkel opgelegde vrolijkheid en een lege stoel aan tafel.
Die lege stoel werd ons vorig jaar kerst nog eens extra onder de neus gewreven. Voor Mike’s dood gingen we met kerst altijd uit eten met ons drietjes, samen met mijn zusje en haar twee kinderen. In 2018, na zijn dood, hadden we voor het eerst voor vijf personen gereserveerd in plaats van zes. Toen we bij het restaurant aankwamen bleek de tafel voor zes personen te zijn gedekt! We gingen zitten en toen zei de (onwetende) serveerster: ”Ik zal die lege plek maar weghalen, he, want daar zit toch niemand.” Oh, wat deed dat zeer!
Het wordt nooit meer zoals vroeger, maar toch doen we ons best om een manier te vinden waarop feest en verdriet elkaar enigszins kunnen verdragen. Door oude tradities te laten varen en nieuwe te introduceren. Zo hebben wij bijvoorbeeld na Mike’s dood geen traditionele kerstboom meer opgezet, maar wel een houten kerstboom met plankjes. Op die plankjes staan zijn foto en ornamenten die ons aan hem doen denken. Bijvoorbeeld een Tesla autootje, omdat dat zijn droomauto was. Of een appeltje omdat hij idolaat was van Apple-producten. En een roodborstje, omdat ik die vaak tegenkom en waarvan ik vurig hoop dat het een teken van hem is. Op deze manier proberen we een andere betekenis aan deze periode te geven, ter nagedachtenis aan Mike. Maar het verdriet blijft en de leegte is enorm voelbaar met de feestdagen! Daarom kan twee januari voor ons niet snel genoeg komen. Het gemis is er natuurlijk nog steeds op 2 januari, maar dan wordt ons tenminste niet langer ”het gelukkige gezin”, dat we zelf niet meer hebben, door de strot geduwd.
Als je het geluk hebt dat je wel zorgeloos kunt genieten van de decembermaand, bedenk je dan eens dat de feestdagen voor sommige mensen juist verdrietdagen zijn. Nodig eens iemand uit die anders alleen zou zitten met de kerst. Of vraag je rouwende medemens eens naar een herinnering aan zijn verloren dierbare. Het naarste dat je kan overkomen als je rouwt, is dat je in gezelschap bent van mensen die wel weten dat je je kind vreselijk mist, maar er niets over zeggen! En het is niet erg dat je het moeilijk vindt om iets te zeggen. Denk je dat het voor mij makkelijk is om iemand te feliciteren met de verjaardag, het diploma of de bruiloft van zijn kind, terwijl ik dat nooit (meer) mee ga maken? Alleen omdat iets moeilijk is, wil dat nog niet zeggen dat je het daarom maar moet laten! Het is een kleine moeite, maar het kan zo’n groot effect hebben op degene die niet goed in zijn vel zit, om welke reden dan ook. En barmhartigheid, dat is toch uiteindelijk ook waar de ware kerstgedachte om draait?